THÔNG ĐIỆP
FRATELLI TUTTI (TẤT CẢ LÀ ANH CHỊ EM)
của Đức Thánh Cha Phan-xi-cô
về TÌNH MẾN ĐỆ HUYNH và TÌNH HỮU NGHỊ XÃ HỘI
Chương I, II và III
1. “Tất cả là Anh chị em” (Fratelli Tutti) [1]. Thánh Phan-xi-cô Át-si-zi nói những lời này với anh chị em của ngài, cũng như đề xuất cho họ một lối sống đầy hương vị Phúc Âm. Nhờ lời khuyên răn của thánh nhân, tôi muốn chọn lời ngài mời gọi cho tình bác ái mà nó vượt lên các giới hạn địa lý cũng như khoảng cách, và khẳng khái công bố ơn lành cho những ai yêu mến anh chị em mình “nhiều đến nỗi khi cách xa mà vẫn cảm thấy như đang kề bên” [2]. Với lối nói đơn sơ nhưng trực diện này, Thánh Phan-xi-cô đã lột tả bản chất của sự cởi mở huynh đệ mà nó cho phép chúng ta thừa nhận, cảm kích và yêu thương mỗi người, bất luận tương đồng về thể lý, hay nơi chào đời hoặc sinh sống.
2. Chính tình mến huynh đệ, lòng đơn sơ cũng như niềm vui của thánh nhân đã tạo nguồn cảm hứng cho tôi biên soạn Thông điệp Laudato Si’, và một lần nữa gợi hứng cho tôi hiến trọn Thông điệp mới này cho tình mến đệ huynh và tình hữu nghị xã hội. Thánh Phan-xi-cô cảm nhận mình là anh em của mặt trời, biển cả và gió, nhưng ngài cũng biết rõ mình gần gũi hơn với chúng như thể xác thịt mình. Bất kể đến đâu, thánh nhân luôn gieo những hạt giống bình an, và đồng hành với người nghèo, với ai bị bỏ rơi, với người yếu đau, người bị loại ra ngoài, những người mọn hèn nhất trong số anh chị em của ngài.
KHÔNG BIÊN GIỚI
3. Có một tình tiết trong đời của Thánh Phan-xi-cô cho thấy sự cởi mở tâm hồn của ngài, mà nó được biết tới như vô hạn và vượt lên những khác biệt về nguồn gốc, quốc tịch, màu da hay tôn giáo. Đó là lần ngài viếng thăm Sultan Malik-el-Kamil, tại Ai Cập. Cuộc thăm viếng này đã đẩy ngài vào nguy khó, nghèo khổ, nguồn sống cạn kiệt, chặng đường hành trình quá xa xôi, phải đối diện với sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hoá và tôn giáo. Nhưng chuyến đi vào thời Thánh chiến ấy tỏ lộ tình yêu của ngài ngày càng sâu rộng lớn lao và luôn tìm kiếm để ôm trọn mọi người. Lòng tín trung đối với Chúa của Thánh Phan-xi-cô cũng ngang tầm với tình mến mà ngài dành cho anh chị em. Chẳng bận tâm đến những nỗi gian nan, hiểm nguy, thánh nhân đến gặp gỡ Sultan với cùng một thái độ mà ngài hằng truyền lại cho môn đệ mình: nếu như họ tự nhận là những người “thuộc nhóm Saracen hay vô thần khác”, thì họ không nên “tham dự vào các cuộc tranh biện hay tranh chấp”, cũng chẳng cần chối bỏ căn tính riêng, “nhưng vì ý Chúa, họ phải lệ thuộc vào mọi loài thọ tạo” [3]. Trong bối cảnh thời đại, đây là một đề xuất lạ thường. Chúng ta ấn tượng rằng kể từ khoảng 800 năm, Thánh Phan-xi-cô thúc giục nên tránh xa mọi hình thức thù nghịch hay mâu thuẫn, và sống “lời đề xuất” khiêm hạ, yêu thương trong tình đệ huynh với những ai không chia sẻ cùng đức tin.
4. Thánh nhân không phát động khẩu chiến nhắm tới áp đặt những tín lý, mà chỉ truyền bá tình yêu Thiên Chúa, bởi lẽ ngài hiểu rõ “Thiên Chúa là tình yêu, và những ai sống trong tình yêu thì sẽ sống trong Người” (1Ga 4, 16). Nhờ vậy, ngài trở thành người cha hiền của mọi người, và mang lại nguồn cảm hứng cho tầm nhìn của xã hội đệ huynh. Quả thật, “chỉ ai đến gần với tha nhân, chứ không xa lánh họ trong đời, mới giúp họ trở nên chính mình trọn vẹn hơn, và sẽ thực sự được gọi là người cha” [4]. Trong thế giới thời ấy, đầy dẫy tháp canh và tường thành phòng ngự được dựng lên, còn thành thị là rạp chiếu phim của những trận chiến tàn bạo giữa các gia đình quyền lực, ngay cả sự đói nghèo trải rộng khắp vùng quê. Tuy nhiên, thánh Phan-xi-cô vẫn ân cần tiếp nhận bình an nơi tâm hồn, và tự giải thoát bản thân khỏi tham vọng nắm giữ uy quyền cai trị người khác. Ngài đã trở thành người nghèo trong số họ, và luôn nỗ lực tìm cách sống hoà nhã với tất cả. Thật vậy, chính Thánh Phan-xi-cô đã gợi hứng cho tôi viết lên những trang này.
5. Các vấn đề về tình huynh đệ giữa con người cũng như tình hữu nghị xã hội luôn luôn là mối quan tâm của tôi. Gần đây nhất, tôi đã lặp đi lặp lại, và trình bày ở nhiều khung cảnh khác nhau. Tuy nhiên, trong Thông điệp này, tôi muốn tập hợp và đưa chúng vào một bối cảnh suy tư rộng lớn hơn. Khi chuẩn bị viết Thông điệp Laudato Si’, tôi đã lấy nguồn cảm hứng từ người hiền huynh của tôi, Đức Thượng Phụ Chính Thống giáo Bar-tô-lô-mê-ô, người đã mạnh mẽ đề cập đến nhu cầu chăm sóc mọi loài thọ tạo. Hơn nữa, lúc ấy, tôi được Vị Imam Đáng kính Ahmad Al-Tayyeb khích lệ đặc biệt, người mà tôi đã gặp tại Abu Dhabi, nơi đó chúng tôi cùng tuyên bố “Thiên Chúa đã tạo dựng mọi người bình đẳng về nghĩa vụ, trách nhiệm, phẩm giá, và kêu mời họ sống với nhau như anh chị em” [5]. Đây không đơn thuần là cử chỉ ngoại giao, mà là một suy tư được ra đời từ tinh thần đối thoại và cam kết chung. Vì vậy, Thông điệp hiện tại này sẽ đề cập và triển khai một số chủ đề lớn lao mà đã được nêu ra trong Tài liệu chúng tôi cùng nhau ký kết. Với tư tưởng cá nhân, tôi cũng sẽ kết hợp nhiều tông thư, văn kiện cũng như những đánh giá mà tôi nhận được từ không ít cá nhân và các nhóm trên toàn thế giới.
6. Phần trình bày sau đây không nhằm đưa ra một giáo thuyết toàn vẹn về tình huynh đệ, nhưng đúng hơn cân nhắc phạm vi phổ quát, và tính rộng mở của nó dành cho mọi người, nam cũng như nữ. Tôi xin mến tặng Thông điệp xã hội này như một sự đóng góp nhỏ bé cho những suy tư tiếp diễn, với hy vọng rằng khi đối mặt với mọi nỗ lực loại bỏ hay phớt lờ người khác thời nay, chúng ta có thể chứng tỏ khả năng đáp ứng dựa trên tầm nhìn mới mẻ của tình hữu nghị xã hội và lòng mến đệ huynh mà không chỉ ở mãi cấp độ ngôn từ. Tuy tôi viết từ niềm xác tín Ki-tô giáo mà đã linh hứng và dưỡng nuôi tôi, nhưng tôi xin dành suy tư này như một lời mời gọi đối thoại giữa toàn thể mọi người đầy thiện chí.
7. Khi tôi đặt bút viết tâm thư này, đại dịch Cô-vi-19 bất ngờ bùng phát, khiến chúng ta bất an. Tuy vậy, ngoài những giải pháp khác nhau mà các quốc gia ứng phó với cuộc khủng hoảng này, thì tính bất lực trong việc chung tay hành động lại trở nên khá rõ rệt. Do mọi kết nối vượt ranh giới quá mức, mà chúng ta chứng kiến sự rạn nứt chia rẽ, lại càng khó giải quyết những vấn đề này đang tác động đến chúng ta hơn. Nếu ai cũng chỉ nghĩ rằng đây là bài học kinh nghiệm cần phải cải thiện việc chúng ta đang làm, hoặc tinh luyện các hệ thống và quy định hiện tại, thì chính họ đang phủ nhận thực tế.
8. Trong thời đại chúng ta, tôi ước mong rằng chúng ta có thể đóng góp vào việc tái sinh lòng khát khao phổ quát về tình đệ huynh bằng cách thừa nhận phẩm giá của mỗi con người. Tình mến giữa tất cả đàn ông cũng như phụ nữ. “Nay chúng ta có một bí quyết huy hoàng tiết lộ cho chúng ta biết ước mơ thế nào, cũng như biến đời mình thành cuộc hành trình khám phá tuyệt vời. Chẳng ai có thể đối mặt với cuộc sống trong sự cô lập cả…Chúng ta cần đến một cộng đồng luôn hỗ trợ và giúp đỡ chúng ta, và ngược lại, chúng ta cũng có thể giúp đỡ nhau mãi hướng nhìn về phía trước. Thật hệ trọng biết bao khi cùng nhau mơ ước…Tự bản thân, chúng ta liều mình nhận ra ảo vọng, cũng như mọi thứ không hiện hữu ở đó. Nhưng ước mơ được chung xây” [6]. Vì thế, chúng ta hãy cùng nhau mơ ước như một gia đình nhân loại đơn nhất, như những người bạn đồng hành cùng xác phàm, như những đứa con cùng chung địa cầu, là ngôi nhà chung của chúng ta, để mỗi chúng ta chia sẻ tính phong phú đa dạng của niềm tin cũng như tín ngưỡng riêng, với ngôn từ giọng nói của mình, vì tất cả đều là anh chị em với nhau.
Ý kiến bạn đọc