Bài Giáo Lý của Đức Thánh Cha Phanxico về điều răn thứ IX và X, tại quãng trường thánh Phêrô trong buổi triều yết chung sáng thứ tư ngày 21. 11. 2018
Anh chị em thân mến, chào buổi sáng!
Những cuộc gặp gỡ của chúng ta bàn về Thập Giới đưa chúng ta hôm nay đến điều răn cuối cùng. Chúng ta đã lắng nghe ở lúc đầu. Những lời này không chỉ là những lời của bản văn, nhưng còn hơn thế nữa, chúng là sự thành toàn của hành trình xuyên qua Thập Giới, chạm đến trái tim của tất cả những gì Thập Giới muốn nói. Thật vậy, nhìn thật kỹ, chúng không thêm vào một nội dung mới: những chỉ dẫn “không muốn vợ […] cũng như những điều thuộc về người khác” ít nhất chúng tiềm ẩn trong những lệnh truyền về ngoại tình và trộm cắp. Vì thế, đâu là hoạt động của những lời này?
Chúng ta thấy rất rõ rằng tất cả các điều răn có phận vụ chỉ ra đường biên của sự sống, giới hạn, vượt qua đó con người phá hủy chính mình và người khác, làm hư mối tương quan của chính mình với Thiên Chúa. Nếu bạn vượt quá, bạn phá hủy chính mình, phá hủy cả mối tương quan với Thiên Chúa và với người khác. Các giới răn cảnh báo điều này. Ngang qua lời cuối cùng này làm nổi bật sự việc là tất cả những vi phạm nảy sinh từ một cội rễ nội tâm: những ước muốn xấu xa. Tất cả tội lỗi đều nảy sinh từ những ước muốn xấu. Tất cả. Ở đó bắt đầu lay động trái tim, và một ước muốn len lỏi vào trong đợt sóng ấy và kết thúc trong sự vi phạm. Nhưng không là một vi phạm thể thức, pháp lý: sự vi phạm ấy làm tổn thương chính mình và người khác.
Trong Tin Mừng Chúa Giêsu đã nói điều đó không úp mở: «Từ bên trong, nghĩa là từ lòng con người phát xuất những ý định xấu: tà dâm, trộm cắp, giết người, ngoại tình, tham lam, độc ác, xảo trá, trác táng, ganh tị, phỉ báng, kiêu ngạo, ngông cuồng. Tất cả những điều xấu xa đó, đều từ bên trong xuất ra, và làm cho con người ra ô uế» (Mc 7, 21 – 23).
Vì thế, chúng ta hiểu rằng tất cả quãng đường được dệt nên từ Thập Giới sẽ không có một vài ích lợi gì nếu không đụng chạm đến điểm này, trái tim con người. Từ đâu nảy sinh tất cả những điều xấu xa? Thập Giới bày tỏ ánh sáng và sự sâu sắc của khía cạnh này: điểm đến – điều răn cuối cùng – của hành trình này là trái tim và nếu trái tim không tự do, điều còn lại giúp rất ít. Đây là thách đố: giải thoát trái tim khỏi những điều độc ác và xấu xa. Giáo huấn của Thiên Chúa không thể giảm xuống để chỉ làm đẹp cho bộ mặt của cuộc sống, cái làm cho con người thành nô lệ chứ không phải làm cho con người trở thành những người con. Thông thường, đằng sau mặt nạ đạo đức của những thái độ đúng đắn gượng gạo che đậy điều gì đó xấu và không được giải quyết.
Trái lại chúng ta hãy để mình bị vạch trần khỏi những ước muốn từ các điều răn, bởi vì chúng cho chúng ta thấy sự nghèo nàn của chính mình, để dẫn đưa chúng ta đến sự thánh thiện khiêm nhường. Mỗi chúng ta có thể tự chất vấn chính mình: nhưng những ước muốn xấu nào thường đến trong tôi? Đố kỵ, tham lam, nói xấu? Tất cả những điều này đến với tôi từ bên trong. Mỗi người tự chất vấn mình về điều đó và nó sẽ làm cho tôi nên tốt. Con người cần đến sự khiêm nhường lành thánh này, sự khiêm nhường bởi đó họ khám phá ra rằng không thể tự giải thoát một mình, sự khiêm nhường bởi đó họ kêu gào lên Thiên Chúa để được cứu thoát. Thánh Phaolo giải thích điều đó trong cách thức không thể vượt qua được chính là ám chỉ đến điều răn chớ muốn (x. Rm 7, 7 – 24).
Thật hão huyền nghĩ rằng có thể sửa được mình mà không nhờ đến ân sủng của Chúa Thánh Thần. Thật hão huyền nghĩ rằng có thể thanh tẩy trái tim bằng một nổ lực lớn lao của ước muốn của chúng ta: điều này thật không thể. Cần phải mở ra trong tương quan với Thiên Chúa, trong sự thật và trong tự do: chỉ như thế những vất vả của chúng ta mới sinh hoa kết trái, bởi vì có Chúa Thánh Thần, Người mang chúng ta tiến về phía trước.
Nhiệm vụ của Lề Luật Thánh Kinh không phải là nhiệm vụ nhạo báng con người trong việc vâng phục theo mặt chữ, từng chữ một, đưa con người đến sự cứu độ giả tạo và thậm chí không đạt đến. Phận vụ của Lề Luật là mang con người đến sự thật của họ, nghĩa là đến sự khốn khó của chính mình, để trở nên rộng mở thật sự, mở ra cách đơn nhất đầy tính nhân vị với lòng thương xót của Thiên Chúa, Ngài biến đổi chúng ta và canh tân chúng ta. Thiên Chúa là Đấng duy nhất có khả năng canh tân trái tim chúng ta, với điều kiện chúng ta mở trái tim mình ra với Ngài: đó là điều kiện duy nhất; chính Ngài làm tất cả, nhưng chúng ta phải mở trái tim ra với Ngài.
Những lời cuối cùng của Thập Giới dạy tất cả chúng ta nhận biết mình là những kẻ ăn mày; chúng giúp chúng ta đặt mình trước những bừa bộn của trái tim, để thôi không sống cách anh hùng nữa và trở nên nghèo khó trong tinh thần, thật sự hiện diện trước Thiên Chúa Cha, để mình được cứu chuộc bởi Chúa Con và được đào luyện bởi Chúa Thánh Thần. Chúa Thánh Thần là người thầy hướng dẫn chúng ta: chúng ta hãy để mình được giúp đỡ. Chúng ta là những kẻ ăn xin nghèo khó, cầu xin ân sủng này.
“Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó, vì Nước Trời là của họ” (Mt 5,3). Vâng, phúc cho những ai thôi tự lừa dối mình vì tin rằng có thể tự cứu mình khỏi những yếu đuối mà không cần đến lòng thương xót của Thiên Chúa, chỉ một mình có thể tự chữa lành. Chỉ có lòng thương xót Chúa chữa lành trái tim. Phúc cho ai nhận biết những ước muốn xấu xa và với một trái tim thống thối, khiêm nhường biết không ở lại trước Thiên Chúa và người khác như những người công chính, nhưng như những người tội lỗi. Thật đẹp lời thánh Phaolo nói với Chúa: “Xin hãy tránh xa con, lạy Chúa, vì con là kẻ tội lỗi”. Lời nguyện này thật đẹp: “Xin hãy xa con, lạy Chúa, vì con là kẻ tội lỗi”.
Đây là những người biết rằng họ có lòng trắc ẩn, biết họ có lòng thương xót của người khác, bởi vì họ cảm nghiệm được điều đó ngay trong chính mình.
Vatican, Đền Thánh Phêrô ngày 21 tháng 11 năm 2018
Đức Thánh Cha Phanxico
TƯ LIỆU GIÁO HỘI
Triều yết chung
